Devler borçla büyüdü

Geçtiğimiz senelere oranla ihracat, istihdam, kâr ve cirolarını arttıran şirketlerin borçlanma oranlarındaki artış dikkat çekti.

İSO 500 genelinde toplam borçlar, 2010 yılında yüzde 20.5 oranında arttı. 2009 yılında özel kuruluşlarda yüzde 50.9 olan oran, 2010 yılında yüzde 54.4’e çıktı. Kamuda ise yüzde 40.3 olan toplam borç oranı, yüzde 32.9’a geriledi.

Öte yandan, kaynak yapısında iyileşme bağlamında büyük önem taşıyan ve borçlanma oranı diye adlandırılan toplam borçlar/özkaynak oranının 2008 kriz seviyelerine yaklaşması gözlerden kaçmadı.

2008 krizinde yüzde 111,2 gibi yüksek bir düzeye çıkan oran, 2009’da krizin artarak devam etmesine karşın iyileşerek yüzde 96,5’e gerilemişti. 2010’da ise oran tekrar yükselerek yüzde 104,3 seviyesine çıkarak, 2004’ten bu yana 2008 yılı hariç en olumsuz seviyeyi test etti.

2010 yılında İSO 500’deki özel kuruluşlarda toplam borçlar/ özkaynak oranı yüzde 103,8’den yüzde 119,2’ye büyük bir artış gösterdi. İSO 500’deki İSO üyesi kuruluşlarda da 2009’da yüzde 101,6 olan oran, 2010’da yüzde 110,9’a yükseldi. Kamu kuruluşlarında ise 2009’da yüzde 67,5 olan oran, 2010’da yüzde 49,1’e geriledi.
Türk kuruluşlarında yapısal bir sorun olarak görülen özkaynak yetersizliğini , şirketlerin sermaye piyasalarından yeterince yararlanamamaları ve kuruluşların mülkiyet yapısından kaynaklanan yetersizlik oluşturuyor.

TÜPRAŞ’IN BORCU KATLANDI
Özel kuruluşlarda sektörel toplam borçlar/ özkaynak sıralamasında petrol ürünleri sanayi yüzde 3,05 ile en çok özsermaye yetersizliği çeken sektör oldu. Üretimden satışlarda 20 milyar 819 milyon TL ile en büyük sanayi kuruluşu ünvanını bırakmayan TÜPRAŞ’ın toplam borç/özsermaye oranı yüzde 2,56 olarak gerçekleşti.
Tüpraş’ın borç/özsermaye oranının sektör ortalamasına yakın seyrettiği gözlenirken öte yandan oranın 2 üzerinde gerçekleşmesi tehlike işareti olarak görüldü. Şirketin son 5 yıllık finansal sonuçlarına bakıldığında borç/ özkaynak oranında yıllar itibariyle net artış olduğu gözlemlenirken, en yüksek borçlanma seviyesini 2010 yılında yakaladığı göze çarptı.

YILLAR TOPLAM BORÇ/ÖZK

2006 1,01

2007 1,19

2008 1,42

2009 1,70

2010 2,56

FORD OTOSAN VE TOFAŞ SEKTÖRDEN UZAK
Ford Otosan, Tofaş gibi karlarında büyük artışlar kaydeden şirketlerin borç/özkaynak oranları genel kabul görmüş değerlerden ve sektör ortalamasından sapma gösteriyor.

TÜPRAŞ ve Elektrik Üretim A.Ş.’nin (EÜAŞ) ardından Türkiye’nin en büyük üçüncü firması ünvanını alan Ford Otosan’ın toplam borç/özsermaye oranı 0,90 olarak sektör ortalamasının (1,31) altında gerçekleşti.

İSO 500 sıralamasında 5’inci sırada yer alan ve kâr oranını yüzde 174 ile en fazla artıran firma olan Tofaş’ın borç/özsermaye oranı ise 2,09 ile sektör ortalamasının ve genel kabul görmüş değerin üzerinde gerçekleşti.

SORULMASI GEREKEN SORU: BORÇLARINI GERİ ÖDEYEBİLECEKLER Mİ?
Okan Üniversitesi Uluslararası Bankacılık ve Finans Bölümü Başkanı Doç Dr. Dilek Teker, Gazeteport’a yaptığı açıklamada, hükümetin korktuğu konulardan birinin özel sektörün borçlanması olduğunu ve bu nedenle hükümetin aldığı önlemlerle borçlanmayı zorlaştırdığını ifade etti. Teker, 2010’un son çeyreğine kadar Türkiye’de resesyonun devam ettiğini ve bu nedenle şirketlerin 2010 yılı borçlanma seviyelerinde etkilerinin görüldüğünü söyledi. Teker, yüksek büyümenin yüksek üretimi beraberinde getirdiğini, tüketim harcamalarına paralel olarak şirketlerin kredilerinde artış olduğunu kaydetti.

Teker, ülkede büyümenin hız keseceği, Avrupa ve ABD’deki kriz dolayısıyla olası ihracat problemi ve tedirginlik dolayısıyla hane halkı tüketici harcamalarında gerçekleşecek gerileme gibi faktörlerin de etkisiyle şirketlerin borçlarını geri ödemede zorluk yaşayabileceklerini belirtti.

Özkaynak yetersizliğinin göstergesi olan toplam yabancı kaynaklar / özkaynaklar oranının 1 olması öz kaynak borç dengesi açısından yeterli görülürken, oranın 1’den küçük olması işletme faaliyetlerinde kullanılan iktisadi varlıkların büyük kısmının öz kaynak ile finanse edildiğini göstergesi, buna karşılık oranın 1’in üstüne çıkması, üçüncü kişilerden sağlanan fonların ortaklardan sağlanan fonlardan daha fazla olduğunu göstergesi olarak yorumlanıyor.(GAZETEPORT)