BİZE ULAŞIN
Cumhurbaşkanı’nın talimatıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için çalışma başlattı. EYT düzenlemesinde başta maliyet olmak üzere, hangi modelin benimseneceğine kadar pek çok detay etraflıca değerlendiriyor. Maliyet odaklı çalışma sonrası öne çıkan düzenleme Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a sunulacak. Son karar Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın olacak.
EYT formülü için Almanya ve Finlandiya modelleri de inceleniyor.
Ancak, hangi düzenleme yapılırsa yapılsın bir yaş kriterinin olacağını, 50 yaş altında kimsenin EYT kapsamında emekli olmasının mümkün olmayacağını belirtiyor.
Almanya ve Finlandiya modelinde uygulanan formüle göre; belli bir yaş kriterini sağlayan sigortalıya emekliliğine kaç yıl kalmışsa her yıl belli oranda kesinti yapılarak emekli olma imkanı sunuluyor.Emeklilik yaşına gelindiğinde ise vatandaş maaşını tam alıyor.
Almanya'da kesinti oranı yıllık yüzde 2. EYT'liler, prim ve sigortalık sürelerini tamamlayan ancak yaş kriterini nedeniyle emekli olamayanlardan oluşuyor.
EYT ile ilgili çalışmalar sürerken, 2022 yılı bitmeden düzenlemenin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sunulması bekleniyor. Diğer bir deyişle 3600 ek gösterge bekleyenler gibi EYT’liler de 2022 yılı sonunu bekleyecek.
Emeklilik için prim gün sayısını dolduran ama yaş bekleyenlerin talepleri de uzun yılların ardından AK Parti’nin gündemine girdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın daha önce sıcak bakmadığını söylediği bu konuda çalışma yapılması talimatı verdiği biliniyor. Gazeteduvar'ın haberine göre; AK Partili kaynaklar “EYT için etki analizi yapılıyor” derken bir dizi formül üzerinde çalışıldığı ifade ediyor.
EYT’liler emeklilik için sigorta prim gün sayısının yeterli olmasını talep ediyor. Ancak AK Parti’nin çalışmasında bu formül seçenek dışı. Emeklilikte Yaşa Takılanlar için emekliliğin 5 yıl öne çekilmesinin yaklaşık 6 milyon kişinin bir anda emekli olması anlamına geleceğine dikkat çeken yetkililer bütçenin bu yükü kaldıramayacağını kaydediyor.
EYT sorununu çözmek için kurulan masada prim gün sayısını doldurup, emekli olmak için 2 yılı kalanların emekli edilip maaşlarının ödenmesi formülü var. Ama üzerinde çalışılan asıl konu “Kademelendirilmiş düşük maaşla emekli olabilme imkanı” tanıyan model. Almanya ve Finlandiya örnekleri üzerinden çalışılan bu sistemde prim gün sayısını tamamlayan çalışana “sağlık risk primini karşılamak kaydıyla” yaşı beklemeden emeklilik imkanı tanınabileceği ifade ediliyor. Ancak bu olanaktan faydalanmak isteyen çalışanların emeklilik maaşında kesinti yapılacak. Yani bir kişi yaşı beklemeden emekli olmak istediğinde -kesinti oranı kalan yıla göre belirlenmek üzere- örneğin 3 bin 500 lira yerine 2 bin 200 lira alacak. Asıl emeklilik yaklaştıkça bu emekli maaşı yükselecek ve en sonunda yaş şartı tamamlandığında 'hak ettiği' ücreti almaya başlayacak. İsteyen EYT’liler bu model kapsamında emekliliğini talep edebilecek.
EYT için formül arayışını sürdüren AK Partililer “Bu popülist olunacak bir konu değil. Maliyeti çok yüksek. Alternatif modeller üzerinde çalışıyoruz. Bütçe dengelerini sarsmayacak, olumsuzluğa sebebiyet vermeyecek formüller arıyoruz” değerlendirmesinde bulunuyor.
EYT için başlatılan çalışma AK Parti’de memnuniyetle karşılandı. Çalışmalar içinde yer alan bir partili, “Bunların hiçbirinin altı boş değil. Vatandaşın derdine çare bulmak zorundayız” derken bir başka partili şunları ifade etti:
“Sahada önümüze en çok çıkan konulardan biri EYT. 3 bin 600 ek gösterge sorununun çözülmesi ve asgari ücrette artış da önemli. Bunlar toplumun her kesimini ilgilendiren konular. Bu sorunlara çözüm getirmek elzem oldu. Seçim yatırımı algısı oluşmaması için de bir an önce hayata geçirilmeli, en geç 6 ay içinde yapılmalı. Kaynak yaratmak için de kamu harcamalarında tasarruf arttırılabilir.”
AK Parti kaynakları hangi düzenleme yapılırsa yapılsın bir yaş kriterinin olacağı 50 yaş altında kimsenin EYT kapsamında emekli olmasının mümkün olmayacağını belirtiyor.
2008 yılında yapılan yeni düzenleme ile kadınların ve erkekler arasında prim gün sayısı 7200'e yükseltilirken, emeklilik yaşın erkeklerde 60, kadınlarda ise 58 oldu.
EYT kavramı ile 8 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile Türkiye'nin gündemi girdi. Yasa çıkmadan önce bu tarihten önce sigorta koşullarını yerine getiren, prim günü kriterini ve ödemesini sağlayanlar yaşa takılmaksınız emekli olabiliyordu. Bu tarihten sonra ise emekli olmak için şartlar değişmiş, sigortalılık süresi, pirim ödeme ve yaş şartının sağlama koşulu getirilmişti.
Yine bu yasa kapsamında emekli olmak için aranan sigortalılık süresi erkekler için 25, kadınlar için 20 yıl, prim ödeme hem kadın hem de erkekler için 5000 bin yaş ise kadın için 58, erkek için 60 idi. Yaş kriteri getirilmeden önce 20 yaşında sigortalı olan bir kadın 40 yaşında bir erkek ise 45 yaşında emekli olabiliyordu.
