Her bir EYT’li için 3 çalışan! Emeklilikte Yaşa Takılanlar yasası öncesi dikkat çeken SGK uyarısı: ‘Tüm dengeleri bozabilir’

Yirmi yılı aşkın bir zamandır çözüm bekleyen EYT sorunu için son viraja girildi. Bu kapsamda EYT yasasının 15 Ocak’ta yürürlüğe girmesi tahmin ediliyor. Tek formül üzerinde çalışılan yasada 5000 prim günü değişmeyecek. Staj ve çıraklık ise EYT kapsamına dahil edilmeyecek. Emeklilikte Yaşa Takılanların EYT çözümünde istekleri ise belli. Emeklilik koşullarında 1999'da yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına son verilmesini. Yani yaş şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp emekli olmayı talep ediyorlar.

2048’DE YAŞ SINIRI KADIN VE ERKEK İÇİN 65 OLACAK

1999’daki değişiklikten önce 18 yaşında sigortalı işe başlayan bir kadın 38, erkek ise 43 yaşında emekli olabiliyordu. Sadece 5 bin gün prim ödemesi gerekiyordu. 5 bin gün prim ise yaklaşık 13,5 yıl aralıksız çalışma demekti. Ancak 1 Ekim 2008'de yürürlüğe giren yeni kanun ile emeklilik yaşı kademeli olarak yükseltilirken, prim ödeme gün sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bağ-Kur) ise 9000'e çıkartıldı. Kanun yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı kademeli olarak yükselmekte ve 2048 yılında kadın ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 yaşa yükselecek.

EYT DÜZENLEMESİ SGK’NIN DENGESİNİ BOZACAK

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre 2012 yılında 4/a ve 4/b kapsamındaki emekli sayısı 7 milyon 891 bin idi. Bu sayı Mayıs 2022 itibariyle 10 milyon 780 bine yükseldi. Bu veriler son 10 yılda emekli sayısının yüzde 37 arttığını gösteriyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, “En az üç çalışanın bir emekliyi finanse edecek bir sistemin olması lazım” ifadelerini kullanmıştı. Ancak 4/A ve 4/B kayıtları dikkate alındığında bu oran 1,83 oldu. Bu da 20 çalışan varken 11 kişinin de emekli maaşı aldığını gösteriyor. EYT düzenlemesi ile ilk etapta 1,5 ve toplamda 6-8 milyon kişinin emekli olması beklenirken, bu dengeyi daha da bozulacağı ifade ediliyor.

İlginizi Çekebilir

EYT’de kafa karıştıran ‘SGK’ detayı!

EYT'de çok tartışılacak detay!

30 milyar liralık fark! Bu yıl sonu ve 2023'te...

SGK’DA AÇIK 88 MİLYAR LİRA

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2022’de 88 milyar lira açığı olduğunu söylemesinin ardından EYT için yapılan hesaplar kafaları karıştırdı. İlk etapta yaklaşık 1,5 milyon kişinin emekli olması beklenirken, en düşük aylık olan 3 bin 500 lira ile emekli olması halinde bile yıllık 146 milyar liraya ihtiyaç olduğu belirtiliyor.

EYT’DE KİM, NE İSTİYOR?

EYT’lilerin istediği ilk günden beri formül değil çözüm. Bu kapsamda EYT’lilerin talebi mağduriyet yaratan 4447 sayılı yasa ve sonrasında güncellenen 4759 sayılı kanunun ilgili maddelerinin yürürlükten kaldırılması. Yasanın yürürlükten kaldırılması ise mümkün.

EYT’lilerin yanında son dönemde dikkat çeken bir çıkış da iş dünyası tarafında yaşanıyor. İşgücü kaybı ve kıdem tazminatı maliyeti endişesi ile patronlardan Çalışma Bakanlığı’na geçtiğimiz günlerde bir tavsiye mektubu gönderildi. İşverenler düzenlemenin işletmelere etkisi hakkında şu tespitlerde bulundu:

• 2023 yılında asgari ücret artışına bağlı olarak, emekli olacaklara yapılacak yüklü kıdem tazminatı ödemeleri işletmelerin finans ihtiyacını artıracak.
• EYT yasalaştığında firmalara göre değişmekle birlikte işgücü kaybı ortalama yüzde 20 olacak, işletmelerde 45-55 yaş kuşağında en yetkin gruptaki kıdemli ve nitelikli işgücü kaybı ortaya çıkacak.
• EYT yasalaştığında firmalara göre değişmekle birlikte işgücü kaybı ortalama yüzde 20 olacak, işletmelerde 45-55 yaş kuşağında en yetkin gruptaki kıdemli ve nitelikli işgücü kaybı ortaya çıkacak.
• Emekli olanların istihdamının devam etmesi durumunda sosyal güvenlik destekleme prim oranı yüksek olduğu için işletmelerin prim yükü artacak.
• Emekli olanların yeniden çalışmaya başlamalarında, kayıt dışı çalışma talepleri sebebiyle kayıt dışı istihdam artacak.

İŞVERENLERİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

• Uygulama en az 1 yıl işsiz olanlardan başlamalı.
• Kademeli yaş düşürme ve benzeri modellerle, sigortalılık süreleri dikkate alınarak EYT emeklilik tarihleri yıllara yayılmalı.
• EYT sebebiyle emekli olacaklara ödenecek kıdem tazminatları için işletmelere düşük faizli ve uzun vadeli finansman imkanı sağlanmalı.
• Mevcut çalışanlara emeklilik hakkı verilecekse en az 8 haftalık ihbar süresi bildirimi getirilmeli.
• EYT sebebiyle emekli olacakların işten ayrılması sebebiyle istihdam teşviklerinde meydana gelebilecek kayıpların önlenmesi için düzenleme yapılmalı.
• Emekliliğe hak kazanan işçinin çalışmaya devam etmek istemesi durumunda emekli aylığı bağlanması için işyerinden ayrılma zorunluluğu kaldırılmalı.

• Emekliye ayrılanların, işletme ihtiyaçlarından dolayı istihdam edilebilmesi için sosyal güvenlik destekleme prim oranları düşürülmeli.