Asgari geçim indiriminde bilinmesi gerekenler
Yıllardır ücretli olarak çalışanlar yaptıkları harcamaların belgelerini saklayıp, bunları ibraz ederek vergi iadesi alıyorlardı. Bildiğiniz gibi vergi iadesi 2007 yılında son kez uygulanarak tarihe karıştı. Oldukça yoğun bir şekilde tartışılan bu uygulama değişikliği sonrasında artık asgari geçim indirimi literatürde yerini almaya başlayacak. Yılbaşında çıkartılan Kanun ile yerini alan asgari geçim indiriminin uygulama esasları ise Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yayımlamış olduğu bir Tebliğ taslağı ile netleştirilmeye başlandı.
Asgari geçim indiriminin -şayet Tebliğ taslağı aynen yürürlükteki yerini alırsa- nasıl uygulanacağına ilişkin detaylar hakkında biraz bilgi verelim o zaman.
Asgari geçim indirimi oranı ücretli çalışan kişinin kendisi için % 50 oranında uygulanacak. Ücretlinin eşi şayet çalışmıyor ve herhangi bir geliri bulunmuyorsa asgari geçim indiriminden faydalanacak. Bu durumda oran % 10 olarak uygulanacak. Asgari geçim indirimi hesabında çocuklar için de bir oran belirlenmiş. Çocukların her biri ayrı ayrı dikkate alınmak suretiyle ilk iki çocuk için % 7,5 diğerleri içinse % 5 olarak dikkate alınacak.
Gelelim asgari geçim indiriminin nasıl hesaplanacağına. Asgari ücretin yıllık tutarını yukarıda yer alan oranlar ve % 15 ile çarparak yıllık asgari geçim indirimi tutarına ulaşılıyor. İndirim aylık olarak hesaplanacağından bulunan tutarı 12’ye bölerek aylık indirim tutarına ulaşmak mümkün olacak.
Asgari geçim indiriminin esaslarını yukarıda anlatmaya çalıştık. Tabi bir de uygulama esnasında dikkat edilmesi gereken bazı detaylar olduğunu unutmamak gerekiyor. Öncelikle indirim tutarının ücretlinin vergisinden fazla olması durumunda fazla olan tutarın iade edilemeyeceği unutulmamalı. Öte yandan net ücret üzerinden anlaşan ücretliler de indirimden yararlanabilecek. Asgari geçim indiriminde yer alan çocuk ve eş tabirleri içinde sınırlamalar getirilmiş. Çocuk tabiri ücretliyle beraber oturan, ücretli tarafından bakılanları kapsıyor. Bu sınıra 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocuklar dahil edilmiş. Eş tabirinde ise yasal evlilik bağı bulunan kişilerden bahsedilmiş.
Bu ana kadar asgari geçim indirimine sadece ücretliler tarafından bakıp konuyu anlatmaya çalıştık. Olaya bir de işverenlerin sorumluluğu açısından bakmak gerekiyor tabi ki…
Mesela işverenlerin yüksek indirim ödemesi halinde sorumluluğu olacak mı? İşverenler sadece kendi hatası sebebiyle yüksek indirim öderse sorumlu tutulacak. İşverenlerin her yıl Ocak ayında asgari geçim indirimine ilişkin bordro düzenlemesi gerekecek ve her bir ücretlinin indirimi bu bordroda gösterilecek. Aynı zamanda düzenlenecek bu bordroların saklanması da işverenlerin sorumluluğunda olacak.
Öte yandan işverenler çalışanlarına nakit olarak ödedikleri tutarı muhtasar beyanname üzerinde ücretliden kestikleri vergiden mahsup edecekler. Bu noktada ödenmeyen tutarın mahsup edilmesi halinde bunun devlete ödenmemiş gelir vergisi olarak değerlendirileceği unutulmaması gerektiğini hatırlatalım.
Aynı anda birden fazla işverenden ücret alan çalışmaların durumu da bu taslak Tebliğde masaya yatırılmış. İndirimi en yüksek ücreti ödeyen işveren ödeyecek. Şayet çalışanın birden fazla indirimden faydalandığı tespit edilirse haksız aldığı indirim ücretliden cezalı olarak geri alınacak. Bir de ücretin bir aydan kısa bir süreye ilişkin olması halinde ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle indirim hesaplandığından bir aylık indirim yapılacağını da not etmekte fayda var.
Şu anda tartışmaya açılmış olan Taslak Tebliğin taslak halinden çıkıp da kesinleşeceği ya da yayımlansa bile bu haliyle yayımlanacağı kesin değil. Ancak yine de karşımıza neler çıkacağı hakkında bir fikir sahibi olabileceğimiz kesin.
