Kapasite bir ileri, bir geri

Sanayiden karışık sinyaller gelmeye devam ediyor.

İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranı 2009 Aralık’ta 2008'in aynı ayına göre 5 puan artarken, bir önceki aya göre de 1 puan azalışla yüzde 69.7 seviyesinde gerçekleşti. Aralık ayında imalat sanayinde yaşanan 5 puanlık artış, karşılaştırma yapılan Aralık 2008 rakamlarının kriz nedeniyle yılın en düşük seviyesine işaret eden yüzde 64.7 düzeyinde olması nedeniyle yeterince sevindirmedi. Özellikle 2009 yılı Eylül ve Ekim ayında kısmi bir artış yaşayan kapasite kullanım oranının Kasım ayında yaşadığı düşüş eğiliminin Aralık’ta da sürmesi dikkat çekti.

Aralık 2009’da işyerlerinin, tam kapasite ile çalışmamasının nedenleri arasında talep yetersizliği ilk sırada yer aldı. İç pazarda talep yetersizliği yüzde 53.9 ve dış pazarda talep yetersizliği yüzde 31.2 oranında etkili oldu. Mali imkansızlıklar yüzde 3.3, yerli mallarda hammadde yetersizliği yüzde 3.7 ve ithal mallarda hammadde yetersizliği yüzde 1.6, işçilerle ilgili meseleler ise yüzde 0.9 oranında etkili oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İmalat Sanayiinde Eğilimler Aralık 2009 verilerini açıkladı. NACE Rev.1.1’e göre Aylık İmalat Sanayi Eğilim Anketi'ne cevap veren 4 bin 835 işyerinden derlenen verilerin analiz sonuçlarına göre, 2008 yılı Aralık ayında 64.7 olan üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı, 2009 yılı Aralık ayında 69.7 seviyesinde gerçekleşti. İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı ayına göre 5 puan artarken, bir önceki aya göre 1 puan azaldı. Kapasite kullanımının Aralık ayında 2008’in aynı ayına göre 5 puanlık artış göstermesinde en önemli faktör, bir önceki yıl kriz nedeniyle kapasite kullanımında büyük düşüş yaşanması oldu. 2008 yılına yüzde 80.3 Kapasite kullanımıyla giren imalat sanayi, Temmuz ayına kadar yükseliş trendini sürdürmüştü. Ancak küresel ekonomik kriz nedeniyle kapasite kullanımı Ağustos itibariyle düşüşe geçerek, 2008 yılının Aralık ayında 5 ay öncesine göre 15.3 puanlık bir gerileme göstererek, 64.7 puana inmişti. 2009 Ocak’ta gerileme eğilimi devam ederek, aylık kapasite kullanımı yüzde 63.8 olarak gerçekleşmişti. Şubat’ta aynı seviyesini koruyarak yüzde 63.8 olarak gerçekleşen kapasite kullanımı, Mart’ta yüzde 64.7, Nisan’da yüzde 66.8, Mayıs’ta yüzde 70.4, Haziran’da yüzde 72.7, Temmuz’da yüzde 72.3, Ağustos’ta yüzde 69.7, Eylül’de 70.1, Ekim’de 71.8, Kasım’da 70.7 oldu. 2009 yılı Eylül ve Ekim ayında kısmi bir artış yaşayan kapasite kullanım oranı Kasım ayında 1.1 puan düşüş göstermişti. Aralık ayında ise aylık bazda gerileme sürdü.

TAM KAPASİTE ÇALIŞAMAMANIN EN ÖNEMLİ NEDENİ TALEP YETERSİZLİĞİ
İç pazarda talep yetersizliği, işyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının en önemli nedeni oldu. İç pazarda talep yetersizliği yüzde 53.9 ve dış pazarda talep yetersizliği yüzde 31.2 oranında etkili olurken, mali imkansızlıklar yüzde 3.3, yerli mallarda hammadde yetersizliği yüzde 3.7 ve ithal mallarda hammadde yetersizliği yüzde 1.6, işçilerle ilgili meseleler ise yüzde 0.9 oranında etkisini gösterdi.

DEVLETTE VE ÖZEL SEKTÖRDE KAPASİTE KULLANIMINDA ARTIŞ
Aralık ayında 2008’in aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, imalat sanayi kapasite kullanım oranı devlette yüzde 61.6’dan yüzde 86.8’e yükselirken, özel sektörde yüzde 65.2’den yüzde 69.5’e çıktı. Haziran ayında kapasite kullanım oranı devlette yüzde 80.7, özelde yüzde 80.6, Temmuz’da devlette yüzde 87.8, özel sektörde 72.1 olmuştu. Aylık bazda kapasite kullanımı Ağustos ayında geçen yıla göre devlette 4.6 puan azalarak yüzde 88.9 olurken, özel sektör ise 4.3 puanlık bir gerilemeyle yüzde 69.5’e inmişti. Eylül ayında kapasite kullanımı devlette geçen yılki seviyesi yüzde 94.2 iken, bu yıl aynı ayda yüzde 85.6’ya inerken, özel sektörde kapasite kullanımı yüzde 77.9’dan 69.9’a gerilemişti. Ekim’de ise imalat sanayi kapasite kullanım oranı devlette yüzde 83.5’ten yüzde 67.6’ya, özel sektörde yüzde 75.8’den yüzde 71.9’a düşmüştü. Kasım ayında geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, imalat sanayi kapasite kullanım oranı devlette yüzde 75.3’ten yüzde 88.8’e yükselirken, özel sektörde yüzde 72.5’ten yüzde 70.4’e gerilemişti.

YILLIK BAZDA 4 SEKTÖRDE KAPASİTE KULLANIMI DÜŞTÜ
Aralık 2009’da kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 58.2’den yüzde 57.6’ya düştü. Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre bakıldığında, metalik olmayan diğer mineral maddeler yüzde 67.7’den yüzde 66.7’ye, başka yerde sayılmayan elektrikli makine ve cihaz imalatı yüzde 74’ten yüzde 72.1’e, diğer ulaşım araçları imalatında yüzde 87.5’ten yüzde 87.1’e geriledi.

22 SEKTÖRDEN 18’İNDE ARTIŞ VAR Aralık ayında toplam 22 sektörden 4’ünde kapasite kullanımında düşüş görülürken, 18 sektörde ise kapasite artışı yaşandı. Tekstil ürünleri imalatı yüzde 71.4’ten yüzde 73.9’a, giyim eşyası imalatı yüzde 76.4’ten yüzde 79.7’ye, derinin işlenmiş, bavul çanta imalatı yüzde 58.6’dan yüzde 62.2’ye, mobilya hariç ağaç ve mobilya imalatı yüzde 76.8’ten yüzde 80.5’e, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı yüzde 73’ten, 76.9’a, kimyasal madde ürünleri imalatı yüzde 67.4’ten yüzde 72.3’e, plastik kauçuk ürünleri imalatı yüzde 70.6’dan yüzde 72.7’ye, ana metal sanayi imalatı yüzde 65.2’den 70.7’ye, basım ve yayım imalatı yüzde 72.4’ten yüzde 76.4’e yükseldi. Büro, muhasebe, bilgi işlem makineleri imalatı yüzde 43.3’ten 54.6’ya, radyo, TV, haberleşme cihazları yüzde 67.7’den yüzde 93.1’e, tıbbi aletler imalatı ise yüzde 82’den yüzde 85.3’e, taşıt araçları yüzde 44.7’den yüzde 68.5’e çıktı.

ÜRETİM MİKTARI BİR ÖNCEKİ AYA GÖRE YÜZDE 1.2 ARTTI
İşyerlerinde 2009 yılı Aralık ayı üretim miktarı bir önceki aya göre yüzde 1.2 arttı. Ocak ayında üretim miktarının yüzde 0.1 artacağı bekleniyor. Aralık ayı satış miktarı yüzde 10.5 arttı. Ocak ayında yüzde 5.9 azalacağı beklenirken, Aralık ayı satış fiyatları bir önceki aya göre yüzde 0.2 azaldı. Ocak ayında yüzde 0.3 artacağı beklentisi dile getirildi. Aralık ayı hammadde fiyatları yüzde 0.5 arttı. Ocak ayında yüzde 0.5 artacağı bekleniyor.

OCAK’TAN İTİBAREN MERKEZ BANKASI AÇIKLAYACAK
TÜİK’ten yapılan açıklamada, TÜİK tarafından uygulanan İmalat Sanayi Aylık Eğilim Anketi ile Merkez Bankası tarafından uygulanmakta olan İktisadi Yönelim Anketi’nin benzer nitelikte soruları kapsaması, aynı kitle içindeki katılımcılara yönelik uygulanması nedeniyle cevaplayıcılara getirilen yükün azaltılması ve benzer istatistiğin iki ayrı kamu kurumu tarafından üretilmesinin sakıncaları değerlendirilerek, Ocak 2010 döneminden itibaren İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları’nın sadece Merkez Bankası tarafından uygulanan İktisadi Yönelim Anketi sonuçlarından hesaplanarak Merkez Bankası tarafından yayımlanması kararlaştırıldığı belirtildi. Açıklamaya göre bu doğrultuda, Aralık 2009 dönemine ait haber bülteni, TÜİK tarafından bu konuda yayımlanan son haber bülteni oldu. Bu konuda bundan sonraki ilk sonuçlar 25 Ocak saat 16.30’da Merkez Bankası tarafından yayımlanacak.

(ANKA)