BİZE ULAŞIN
Turkish Yatırım Menkul Değerler Tarafından Hazırlanan Günlük Bülten:
ABD’de finansal kriz LBÖ (Lehman Brothers öncesi) ve LBS (Lehman Brothers sonrası) olarak ikiye ayırabilir. Lehman Brothers’tan önce ekonomilerde yumuşak düşüş ya da resesyon beklentisi vardı.
Lehman Brothers’tan sonra ise ekonomilerde serbest düşüş yaşandı. Lehman Brothers sadece kriz için değil, dünya için bir milat olmuştur. Daha önceki yazılarımızda Lehman Brothers öncesi seviyelere dönebileceğimizi belirtmiştik. Lehman sonrası ekonomilerde açılan yaralar sarılıyor ve piyasalar Lehman öncesi rakamlara doğru yol alıyor. Lehman’ın batışı sonrasında ABD yerine Türkiye’nin makro verilerine bakıldığında bile, Lehman’ın batışının ne kadar sert hissedildiği gözler önüne seriliyor. Lehman Öncesi, Türkiye’de sanayi üretimi Ağustos ayında yüzde 3 seviyesinde dalgalanma ile eksiye geçmiştir.
Lehman sonrasında sanayi üretiminde yüzde 6 düşüş yaşanmasının ardından Şubat 2009’a kadar peş peşe düşüşler yaşadı ve aylık yüzde 25 daralma da yerini toparlamaya bıraktı. Türkiye’de bireysel krediler ilk defa Eylül 2008’de duraklamış ve peşi sıra düşüşe geçmiştir. Lehman’ın batmasının peşi sıra iki ayda Türkiye’de aylık sipariş ve ciro endeksi yüzde 25 düşmüş, satın alma gücü endeksi yüzde 20 daralmış, tüketici güveni yüzde 20 düşmüştür. Kapasite kullanım oranı ise Lehman’ın batışı peşi sıra yüzde 50 azalmıştır. Bu veriler ABD’de Lehman’ın batmasının, Türkiye’de yarattığı bir tınısıdır.
Globalleşme ekonomilerde kelebek etkisi düzeyini artırıyor. Yükselişler, umutlar, kabuslar ve endişeler global yaşanıyor artık. Bu veriler, “Lehman batmasaydı kesinlikle her şey daha farklı olacaktı”nın ispatıdır. Lehman öncesinde, şirket birleşmeleri ve satın almaları tam hız sürüyordu. Sıkıntı ve endişe bankaların batık kredileriydi. Lehman sonrasında bankaların batık kredileri değil, bankalar sıkıntı olmaya başladı. Batık krediler değildi batacak olan, bankalardı. Belli bir süre bu fiyatlandı durdu. Şubat ayı gelip çattığında TARP’tan başka bir yerden kaynak bulamayan ABD bankaları kar etmeye ve sermaye üretmeye başlamıştı. Nisan ayı ile birlikte ise TARP’a olan borçlarını ödemek için peşi sıra hisse satışları ve borçlanmalar gerçekleşti. ABD’de bankalar batacak diye bir endişe yok, batan battı kalan sağlar bizimdir algılaması yerine geldi. Lehman öncesine geri dönüş mantalite olarak geri döndü. Ekonomik verilere baktığımızda yine yaraların sarıldığı bir döneme işaret ediyor. Peki Lehman öncesinde ABD nerelerdeydi?
Dow Jones 10.917, S&P 500 1.192 ve Nasdaq 1705. Peki Lehman öncesinde Avrupa nerelerdeydi? Almanya DAX 6064, İngiltere FTSE 5204 ve Fransa CAC 4168 seviyesindeydi. Peki İMKB neredeydi? İMKB 35.081 seviyesindeydi. Diğer gelişmekte olan borsalar da LBÖ seviyelerine geri döndüler. Gelişmiş ülkelerin borsalarının gidecek daha çok yolu var, gelişmekte olanların ise çoğu gitti azı kaldı. Gelişmişler gidecek, gelişmekte olanlar takip etmeye çalışacak."
