Şirketlerin dış borcu 100 milyar doları aştı
ABD mortgage piyasasında batık krediler sorunu ile başlayan ve küresel finans sistemini etkisine alan kriz tehdidi, alınan tüm önlemlere rağmen yeterince aşılamazken, Türkiye’de son beş yılda dış borcunu hızla artıran özel sektörün gelinen aşamada aşırı risk altında olduğu belirlendi.
Türkiye’nin 247.2 milyar dolara ulaşan toplam dış borç stokunda, “Düşük kur-yüksek faiz” uygulamakla eleştirilen AKP’nin iş başında olduğu son beş yılda meydana gelen yüzde 90.6 oranındaki 117.5 milyar dolarlık artışın 114.9 milyar dolarla tamamına yakını, banka ve finans kuruluşları ile diğer şirketler olmak üzere özel sektörün dış borç kullanımından kaynaklandı. 37.3 milyarı kısa vadeli olmak üzere toplam 158 milyar doları aşan özel sektör borçları, küresel kriz tehdidi altında ekonominin cari açıktan sonraki yeni yumuşak karnı haline geldi.
DIŞ BORCUN ÜÇTE İKİSİ ÖZEL SEKTÖRÜN
Özel sektörün dış borç stoku, 1 Ocak 2003-31 Aralık 2007’yi kapsayan son beş yılda yüzde 266.4 oranında 114.9 milyar dolar artarak 158 milyar 39 milyon dolara, bunun toplam dış borç stoku içindeki payı da yüzde 63.9’a ulaştı.
Özel sektör dış borcunda 2003 yılından itibaren başlayan artış izleyen dönemde giderek hızlandı. Türkiye’nin 2002 sonu itibariyle 129.7 milyar dolar olan dış borç stokunun 64.5 milyar doları kamuya, 22 milyar doları Merkez Bankası’na 43.1 milyar doları ise özel sektöre ait bulunuyordu. 2007 sonuna kadar olan beş yıllık dönemde toplam borç 90.6 oranında 117.5 milyar dolar artarak 247.2 milyar dolara çıktı. Bu dönemde kamunun borcu 8.8 milyar dolarla yüzde 13.7 oranında bir artış gösterirken, Merkez Bankası’nın dış borcu yüzde 28.2 oranında 6.2 milyar dolar küçüldü.
Özel sektörün toplam dış borcu ise aynı dönemde yüzde 266.4 oranında 114.9 milyar dolar artarak 158 milyar doları aştı.
100.5 MİLYAR DOLARI ŞİRKETLERİN
Özel sektör borcu içinde şirketlere ait kısım beş yılda 67.5 milyar dolar artarak 100.5 milyar dolara, banka ve finans kuruluşlarının dış borcu da 47.4 milyar dolar artarak 57.6 milyar dolara yükseldi. Anılan dönemde bankaların borcundaki artış yüzde 464, şirketlerin borcundaki artış yüzde 205.1 olarak gerçekleşti.
Toplam dış borç stoku içinde özel sektör borçlarının 2002 itibariyle yüzde 33.3 olan payı, 2007 sonu itibariyle yüzde 63.9’a kadar yükseldi. Bankacılık kesimi dış borçta yüzde 23.3, reel kesim ise yüzde 40.7 paya sahip durumda.
37.4 MİLYARI KISA VADELİ
Özel sektörün 2007 sonu itibariyle 158 milyar dolara ulaşan dış borcunun 37.4 milyar dolarlık bölümünü kısa vadeli borçlar oluşturuyor. Bunun da 14.6 milyar doları banka ve finans kuruluşlarına, 22.7 milyar doları ise reel kesime ait bulunuyor. 2002-2007 döneminde bankacılık kesiminin 9.2 milyar, şirketler kesiminin de 14.3 milyar dolar olmak üzere özel sektörün toplam kısa vadeli dış borcunun 23.5 milyar dolar arttığı dikkati çekiyor. Özel sektörün toplam kısa vadeli dış borcunda bu dönemdeki artış yüzde 169.7 düzeyinde bulunuyor.
Özel sektörün uzun vadeli dış borçlanması ise bu dönemde daha hızlı bir artış gösterdi. Söz konusu borçlar beş yılda yüzde 312 oranında 91.4 milyar dolar artarak 120.7 milyar dolara ulaştı. Bunun da 42.9 milyarının bankalar ve diğer finans kuruluşları, 77.8 milyarının ise şirketler kesimine ait olduğu belirlendi.
