BİZE ULAŞIN
Paranın basım maliyeti çok düşük olduğunda, basılan paralar bir süre sonra kendi göreceli değerini azaltır. Paranın kendi değerini azaltması sonucu gizli bir enflasyon oluşabilir. Bunun önüne geçmek için devlet, vatandaşın elindeki paralardan vergi alır. Bu sayede belirli bir düzen sağlanmış olur.
Senyoraj oranı ele alınmadan önce, üç belirleyici ile birlikte inceleme yapılır. Enflasyondaki artış ile beraber basılan yeni paralar, vatandaş gelirlerindeki artış ve bankaların faiz oranları senyoraj oranını belirler. Senyoraj oranı, her sene bu değişkenlere bakılarak belirlenir.
Senyoraj kelime anlamı olarak, paranın üretim maliyetinin para üzerinde yazan değerden çıkarılmasıdır. Orta çağda senyörlerin, derebeylerin elinde olan senyoraj yöneticinin elinde sömürülmüştür. Bu tarz durumlarda paranın göreceli değerinde azalma olur, sonuç olarak enflasyon oluşur.
Modern ekonomi sistemlerinde senyoraj, ülkelerin merkez bankalarının elindedir. Böylece ülkenin para birimi değer kaybetmeden, basılmaya devam edilebilir. Senyoraj oranını bozulduğu durumlarda sistem çökebilir ve ciddi enflasyonlar oluşur.
Devletler senyoraj oranını ideal durumda tutmak için vatandaştan vergi alır. Böylece sistem kontrol altında tutulur, ihtiyaç doğrultusunda para basılmaya devam edilir. Dünya üzerindeki vatandaşların sahip olduğu paraların, kağıt para karşılığı tam olarak basılamaz. Kullanımdan fazla kağıt para basılması durumunda enflasyon kaçınılmaz olur.
Senyoraj terimiyle bağlantılı olan aktif ve pasif türleri bulunur. Senyoraj oranının kontrol altında tutulması için devletler vergi alır. Aktif senyoraj terimi, devletlerin enflasyon oluşmaması için aldığı vergi olarak tanımlanır.
Aktif senyoraj, enflasyon için önemli bir frenleme aracıdır.
Pasif senyoraj terimi, para basımından kaynaklanın artıştan, devletin kazanç sağlaması olarak tanımlanır. Devletin kullandığı para biriminin değerli olmasından kaynaklı talep artar. Para talebi arttığı durumlarda, devletler para basımını hızlandırır. Bu sebeple basılan paralardan devletler belirli bir kazanç sağlar. Merkez bankaları para üretirken bile gerçek gelir elde eder.
Senyoraj gelirini hesaplamadan önce, senyoraj teriminin üzerinden geçmek gerekir. Paranın basımı sırasında, üzerinde yazan değere göre üreten devletler kazanç sağlar. Para değeri ve basım maliyeti arasındaki fark senyoraj değerini verir.
Devletler, merkez bankalarından para basarak belirli bir gelir sağlar. Aynı zamanda artan para miktarının da sınırlı sayıda tutulması için devletler vergi almak zorundadır.
Senyoraj geliri hesaplanırken, dolaşımdaki para miktarının fiyatlara bölünmesiyle hesaplama yapılır. ΔM / P formülü ile gerçek bir değere ulaşılır.
