Enflasyon türleri nelerdir? Enflasyon türleri derecelerine ve nedenlerine göre kaça ayrılır?

En temel düzeyde enflasyon, ekonomi genelinde fiyatlarda meydana gelen genel bir artıştır. Bu artışın farklı sebepleri olabilir ve bu sebeplere bağlı olarak düşük seviyede sağlıklı denebilecek ya da ekonomi için tehlikeli arz etmesi mümkün enflasyon yaşanabilir.

Enflasyon türleri nelerdir?

Enflasyon, mal ve hizmetlerin fiyatları arttığında ortaya çıkar. Derecelerine göre sınıflandırılmış dört ana enflasyon türü vardır. Nedenlerine göre enflasyon türleri ise ikiye ayrılır.

Derecelerine göre sınıflandırılmış dört ana enflasyon türü vardır. Bunlar:

• "Sürünen",
• "Yürüyen",
• "Dört nala koşan" ve
• "Hiperenflasyon"dur.

Bunun dışında belirli varlık enflasyonu türleri ve ayrıca ücret enflasyonu vardır.

Nedenlerine göre enflasyon türleri ise ikiye ayrılır. Bunlar;

• "Talep enflasyonu" ("fiyat enflasyonu" olarak da bilinir) ve
• "Maliyet enflasyonu"dur.

Enflasyon derecelerine göre kaça ayrılır?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi fiyatların artış oranına göre enflasyon türleri 4'e ayrılır.

Fiyatlar yılda %3 veya daha az arttığında sürünen veya hafif enflasyon meydana gelir. Bu tür ılımlı enflasyon, tüketicilerin fiyatların artmaya devam edeceğini beklemelerine neden olur. Bu da talebin artmasına sebebiyet verir. Tüketiciler, gelecekteki daha yüksek fiyatlar ile alım yapmamak için erkenden satın alım yapar. Böylece sürünen enflasyon ekonominin normal bir hızda büyümesine olanak tanır.

Ilımlı enflasyon nedir? Ilımlı enflasyonun özellikleri nelerdir?

Yürüyen enflasyon, yıllık olarak %3 ila %10 arasında yaşanır. Yürüyen enflasyon ekonomiye zararlıdır, çünkü ekonomik büyümeyi çok hızlı ateşler. İnsanlar yarının çok daha yüksek fiyatlarından kaçınmak için ihtiyaç duyduklarından fazlasını almaya başlarlar. Bu artan satın alma talebine tedarikçiler ayak uyduramaz. Daha da önemlisi, ücretler de aynı oranda artmaz. Sonuç olarak, ortak mal ve hizmetler çoğu insanın erişemeyeceği şekilde fiyatlandırılır.

Enflasyon %10 veya daha fazla yükseldiğinde dört nala koşan enflasyondan söz edilir. Bu, ekonomide mutlak hasara yol açar. Para o kadar hızlı değer kaybeder ki işletme ve çalışan geliri maliyetlere ve fiyatlara ayak uyduramaz. Yabancı yatırımcılar da bunun gerçekleştiği ülkeden kaçınarak, gerekli sermayeden mahrum kalırlar. Ekonomi istikrarsız hale gelir. Artan enflasyon her ne pahasına olursa olsun önlenmelidir.

Hiperenflasyon, fiyatlar ayda %50'den fazla arttığında ortaya çıkar. Bu genellikle savaş durumunda ya da yıkıcı olaylarda gerçekleşir.

Hiperenflasyon nedir? Hiperenflasyon nasıl önlenir?

Enflasyonun artmasına neden olan faktörler

Enflasyon konut, gıda, tıbbi bakım ve kamu hizmetleri gibi ihtiyaca dayalı harcamaların yanı sıra kozmetik, otomobil ve mücevher gibi ihtiyaç giderleri ile birlikte hemen hemen her ürün veya hizmette ortaya çıkabilir. Enflasyon bir kez ekonominin tamamında yaygınlaştığında, daha fazla enflasyon beklentisi, tüketicilerin ve işletmelerin bilincinde her şeyden önemli bir endişe haline gelir.

Enflasyon endişe kaynağı olabilir. Çünkü bugün tasarruf edilen parayı yarın daha az değerli hale getirir. Enflasyon, bir tüketicinin satın alma gücünü azaltır ve hatta emekli olma durumunu bile negatif etkileyebilir. Maliyet enflasyonunun işaretlerinden biri, ana üretim girdileri oldukları için petrol ve metaller gibi yükselen emtia fiyatlarında görülebilir.

Maliyet enflasyonu nedir? Maliyet enflasyonunun özellikleri nelerdir?

Ücretler ayrıca üretim maliyetini de etkiler ve genellikle işletmeler için en büyük gider kalemidir. Ekonomi iyi performans gösterdiğinde ve işsizlik oranı düşük olduğunda, iş gücü veya işçi sıkıntısı meydana gelebilir. Şirketler de nitelikli adayları çekmek için ücretleri artırarak şirket için üretim maliyetlerinin artmasına neden olur. Şirket, çalışan ücretlerindeki artış nedeniyle fiyatları artırırsa, maliyet artı enflasyon oluşur. Doğal afetler de fiyatları yükseltebilir ve enflasyona sebebiyet verebilir.

Talep enflasyonu, bir ürün veya hizmet için güçlü tüketici talebinden kaynaklanabilir. Bir ekonomide bir mal türüne yönelik talepte artış olduğunda, fiyatlar yükselme eğilimindedir. Bu genellikle kısa vadeli arz ve talep dengesizlikleri için bir endişe olmasa da sürekli yaşanan talep ekonomide büyük bir etki yaratabilir ve diğer mallar için maliyetleri artırabilir.

Talep enflasyonu nedir? Talep enflasyonunun özellikleri nelerdir?