İcra ve İflas Kanunu ile Borçlar Kanunu çerçevesinde yer alan borç terimi ticari bir anlamı olsa da aslında hukuki bir ifadedir. Borç teriminde alacaklı ve borçlu olmak üzere iki taraf yer alır. Borçluların belirlenen süre içerisinde ödeme yapmaması halinde alacaklıların hakkını korumak adına haciz işlemi devreye sokulur.
Haciz temelde alacaklıların adına borca konu olan miktarın devlet eliyle borçlulardan alınması anlamına gelir. Yetkilendirilen icra memuru yönetiminde başlatılan haciz işlemi sırasında borçlunun mallarının bir kısmına ya da tamamına el konulur. İşte haciz işlemine dair merak edilen detaylar...
Bir borç için haciz işleminin başlatılabilmesi için ilk adımda mutlaka borcun yasal olarak ispat edilmesi gerekir. Alacaklı tarafından borcun ispat edilmesinden sonra ise borçlu olan tarafa bilgilendirme niteliğinde tebligat gönderilir. Tebligatta yer alan sürede kişilerin borcunu ödememesi durumunda ise bu sefer ihtarname gönderilir. İhtarname sürecinde borcun ödenmemesi halinde artık borçluların mal varlığı araştırılır ve borcun tahsiline yetecek kadar olan mallar haciz işlemi vasıtasıyla devlet güvencesine alınır.
Alacaklıların borcunu tahsil edebilmesi için İcra ve İflas Müdürlükleri ile İcra Mahkemeleri kurulmuştur. Bir kurum ya da şahıs, adına kesilen borcunu ödememesi halinde tebligat ve ihtarname ile haciz işlemi başlatılır. Kişilerin adresine çeşitli nedenlerle tebligat ya da ihtarnamenin ulaşmaması durumlarında yaşanacak mağduriyeti önlemek için haciz sorgulama yöntemleri devreye sokulmuştur.
e-Devlet sistemi birçok kamusal işlemin yapılmasına imkan tanıyan özel bir plaftormdur. Adalet Bakanlığı tarafından desteklenen "Dava Dosyası Sorgulama" sayfası üzerinden haciz sorgulaması yapılabilir. Ancak bu adımda mutlaka "Banka Hesaplarına Uygulanan Elektronik Haciz Sorgulama" sayfasına da her ihtimale karşı bakılmalıdır.
Borçlunun maddi olarak ödeme yapamaması durumunda haciz işlemi uygulanır. Ancak bu işlemin bütün mallar üzerinde uygulandığını söylemek yanlış olur. Haciz işlemi sırasında borçlunun iş ya da ev yaşamını devam ettirebileceği temel mallara el konulmaz. Bununla birlikte gayrimenkul haczi yalnızca söz konusu gayrimenkul üzerinde ipotek olması halinde gerçekleştirilir.
Elektronik haczin kısaltması olan e-Haciz, devlete olan borçlar konusunda uygulanır. Ülkemizde özellikle vergi borçlarında veya banka kredilerinde kişilerin maaşlarına uygulanır. Vergi konusunda uygulanan e-Haciz işlemi, Vergi Dairesi Otomasyon Programı üzerinden sisteme aktarılır. e-Haciz uygulanabilecek borçlar; trafik cezası, Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) borçları, MTV, haksız mal işgali, mahkeme cezaları, yargılama giderleri ve idari para cezalarında uygulanır.
e-Haciz işlemine dair sorgulama yapmak için e-Devlet kapısı devreye sokulur. Bunun için kişilerin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından desteklenen "Banka Hesaplarına Uygulanan Elektronik Haciz Sorgulama (e-Haciz)" sayfasına girilmesi yeterli olur. Sorgulama işleminin tamamlanabilmesi için e-Devlet şifresi ve T.C. kimlik numarası bilgilerinin giriş adımlarında girilmesi gerekir.
İki haciz arasında çok fark yoktur. Haciz işlemleri genellikle İcra Daireleri aracılığıyla gerçekleştirilir. e-Haciz işlemi ise İcra Daireleri yerine Vergi Daireleri üzerinden gerçekleştirilir.