Maliyet enflasyonu nedir, neden olur? Maliyet enflasyonunun özellikleri nelerdir?

Mal ve hizmet satın almaya yarayan para birimi değer kaybederse bütün bir ülke ekonomisi bu durumdan etkilenir. Enflasyon, parayla alınan mal ve hizmet fiyatlarındaki genel düzeyin sürekli artması olarak tanımlanır. Dolayısıyla enflasyonun artması, söz konusu para birimi ile daha az alım yapılabilmesi anlamına gelir.

Enflasyon ve Türleri

Enflasyon, mal ve hizmet fiyat genel düzeyinin sürekli olarak yükselmesi olarak tanımlanır. Fiyatlar tek tek değil, genel olarak artar ve bu artış sürekli meydana gelir. Mal ve hizmet fiyatlarının artışı sonucunda alım gücü düşer.

Fiyatların genel seviyesi, ekonomide tercih edilen belirli bir hizmet ve mal grubunun maddi olarak karşılığı anlamına gelir. Mal ve hizmet miktarındaki artış ve para miktarındaki artış birbiri ile dengeli ilerliyorsa fiyatlardaki genel seviye değişmez. Ancak bunlardan biri diğerine göre daha az üretiliyorsa, az üretilen kıymetlenir. Mal ve hizmetlerin maliyetinde artış ya da arzda daralma söz konusu ise maliyet enflasyonundan söz edilir.

Maliyet Enflasyonu Nedir?

Maliyet enflasyonu, üretim sürecine dahil olan emek, sermaye, toprak, girişimci gibi enflasyona neden olan faktörlerden birinin ya da tamamının fiyatlarındaki artış sonucunda üretim maliyetlerinin satış fiyatlarına yansıması ile meydana gelir. Yani mal ve hizmet fiyatlarının belirlenmesinde maliyet koşulları dikkate alınıyor ve buna bağlı olarak da fiyatların genel düzeyi artıyorsa maliyet enflasyonu ortaya çıkar. Talep düşmediği halde üretim miktarında düşüş varsa arzda daralma söz konusudur. Bu da fiyatlarda yükselişin görülmesine ve enflasyon oluşmasına yol açabilir.

Maliyetlerdeki artışa neden olan bazı etkenler:

• Üretim faktörlerine ödenen ücretlere (kira, ücret, faiz gibi) zam yapılması
• Kur artışı sonucunda petrol, doğal gaz gibi ithal girdilerin fiyatlarının yükselmesi
• Üretimde kullanılan ham madde, sermaye malı gibi fiyatların atışı
• Eksik rekabet koşulları ve mali tekeller
• Devalüasyon
• Kontrol dışı faktörler (kuraklık, doğal afet, salgın hastalık)
• Dış ticarette kısıtlama ve gümrük vergilerinin yüksek olması

Maliyet Enflasyonunun Oluşum Biçimleri

Maliyet (arz) enflasyonu oluşum biçimlerine göre iki başlık altında değerlendirilebilir. Bunlar;

• Ücret ve
• Kar enflasyonudur.

Ücret enflasyonunda bir hizmet ya da malın üretiminde veya piyasaya arzında harcanan emeğin verimliliğinde bir artış olmaz. Buna rağmen artan ücretler, kar marjından karşılanmak yerine piyasa fiyatlarına yansıtılır.

Ücretlerdeki artışın nedenlerinden olan aşırı emek talebinde, hem ücretlerde hem de maliyetlerde artış görülür. Maliyetlerde görülen artış fiyatların genel düzeyini yükseltir ve sonucunda maliyet enflasyonuna sebep olur.

Ücret artışlarına neden olan bir diğer faktör ise organize iş gücünün ücret artış talepleridir. Ücretlerdeki yükselişler üretkenliğin artmasından bağımsız olarak sadece ücret artış taleplerinden kaynaklanabilir. Bunun yanında eksik rekabet piyasası koşulları da mevcutsa ücretteki artışlar maliyetleri yükseltir. Yükselen maliyetler fiyatları artırır ve sonuçta ücret enflasyonu oluşur.

Kar enflasyonunda ise firmalar, üretim maliyetlerinde ya da ürettikleri mal veya hizmetin niteliğinde bir fark olmaksızın fiyatlarda artış yoluna gidebilir. Yani kar marjlarını yükseltmeleri ve maliyet artı fiyatlama yapmaları sonucunda ortaya çıkan enflasyona, kar enflasyonu denir.

Vergi beyannamesi verme dönemi başladı!

Bakan Şimşek açıkladı: Yeni kredi paketi geliyor