45 milyar dolar gelirse yaşar mıyız, yanar mıyız?

Milliyet Gazetesi ekonomi yazarlarından Güngör Uras, geleceği söylenen ve daha gelmeden söylentisiyle piyasaları coşturan IMF parasıyla ilgili çarpıcı tespitlerde bulunuyor.

Uras, kısa vadede bu paranın bir rahatlama yaratsa da, orta vadede büyük zararlarının olduğunu belirtiyor.

Uras'ın çarpıcı tespitlerini aynen akyarıyoruz;

"Düne kadar IMF ile işimiz kalmadı diyorduk. Bugün IMF’den 45 milyar dolar bekler olduk.
İyi de... IMF’den 45 milyar dolar gelirse, iyi mi olur, kötü mü olur?*****

1) IMF’den 45 milyar dolar gelebilir mi?
Referans Gazetesi'nde Erdal Sağlam müjdeledi: IMF Türkiye’ye 45 milyar dolar kredi imkânı sağlayacakmış.

Acaba IMF bu kadar büyük kredi desteği verebilir mi? Bunu, daha önce Hazine Genel Müdürlüğü sorumluluğunu taşıyan, IMF uygulamalarını bilen ve izleyen Mahfi Eğilmez’e sordum.

Mahfi Eğilmez’den öğrendiğime göre, bizim IMF’deki kotamız 1 milyar 191 milyon IMF hesap birimi. IMF hesap birimine SDR (Special Drawing Right-Özel Çekme Hakkı) deniliyor.

Şimdilerde 1 SDR’ın karşılığı 1.47 dolar. Demek ki bizim kotamız dolar olarak 1 milyar 750 milyon dolar. IMF üye ülkelere eskiden kotalarının 3 katı kadar kredi imkânı tanıyordu. Şimdilerde 6 katı kredi verebiliyor. Demek ki normal şartlarda biz IMF’den 10 milyar dolar kadar kredi kullanma imkânına sahibiz.

Ancak, özel durumlarda özel uygulamalar yapılabiliyor. Örneğin 2001 krizinde IMF normal şartlarda kotanın 3 katı kredi verirken Türkiye’ye o zamanki kotasının 16 katı kredi imkânı tanımıştı.*****

Şimdilerde de değişik ülkelere benzer uygulamalar yapıldı. Demek ki IMF’nin Türkiye’ye 45 milyar dolarlık bir kredi imkânı tanıması mümkündür.

2) 45 milyar dolar hemen mi gelir?

IMF 45 milyar doları hemen yollamaz. Zaten yollarsa ekonomi altüst olur. Bu tür kredi ilişkileri bir bakıma Anadolu deyimiyle “Yaz tahtaya, al haftaya” işidir.

IMF 45 milyar dolarlık kredi anlaşmasının bir “havası”, bir de “parası” vardır. Havası piyasaları, parası ise ekonomiyi coşturur.
Açılan kredinin belli bölümü döviz gerektikçe çekilir. Ana çok büyük bölümü hesapta “Türkiye’nin ihtiyaçları karşılığı” bekletilir. İşte bu imkân, Türkiye‘ye ile ilişkiye girecek, risk alacak yabancı finans kurumları ile yatırımcılara güven aşılar.

Türkiye ise krediyi belli dilimler halinde kullanır. Şu anda Türkiye’nin IMF kredisi ile hemen kapatması gereken döviz açığı yoktur. Bu çok önemlidir.*****

3) IMF kredisinin “havası” ve “parası” bizi nasıl etkiler?

45 milyar dolar kredinin ”parası” gelmeden “havası”, dolar fiyatının hızla aşağıya inmesine yol açacaktır. Dolar fiyatı 1.20 TL’ye, 1.10 TL’ye inebilir. Hatta ve hatta Mahfi Eğilmez kardeşimizin 1 dolar= 1 TL tahmini bile gerçekleşebilir.

İyi de acaba ekonomiye dolar girişinin artması ve doların ucuzlaması bu ülkeye ne getirir?

Kısa sürede piyasaya iyilik, uzun sürede ekonomiye kötülük getirir. Kısa sürede dolar ucuzlayacağı için ithalat ucuzlar. Piyasaya ucuz ithal malları dolar. Üretici yerli girdi yerine ucuz ithal girdiye yönelir. Fiyatlar ucuzlar. Piyasa canlanır. Hükümet bütçe açığını kapatmak için vergileri artıracak ve borçlanacak yerde açığı IMF’den gelen parayla kapatır. Hükümet seçime canlı bir piyasayla girer.

Ama öte yanda reel ekonominin yapısı rezil olur, üretimde canlanma gecikir, işsizlik azalacak yerde artar, yatırım yapılmaz, ihracat durur. Çünkü ucuz dolar rekabetine ne üretici ne ihracatçı dayanabilir."