BİZE ULAŞIN
Fransızca “inflation” kelimesinden dilimize aktarılmış olan enflasyon, Türk Dil Kurumu’na göre ekonomi alanında para şişkinliği anlamına gelir. Detaylı olarak açıklamak gerekirse; piyasada dolaşan para miktarının azalması ile birlikte, maddi değer taşıyan hizmetlerin ve insanların satın alabildiği malların birim olarak değerlerinin artmasıdır. Halk dilinde ise yaşamsal faaliyetlerin, yani hayat pahalılığın artması olarak adlandırılır.
Ülkelerde farklı olarak gelişim gösteren enflasyon, 2 ana başlık ve 3'er alt başlık şeklinde açıklanabilir.
1- Fiyat Artışına Göre Enflasyon
a- Hiperenflasyon
b- Yüksek Enflasyon
c- Ilımlı Enflasyon
2- Nedenlerine Göre Enflasyon
a- Maliyet Enflasyonu
b- Talep Enflasyonu
c- Yapısal Enflasyon
Fiyat artışına göre belirlenen enflasyonları açıklayacak olursak;
Hiperenflasyon: Enflasyonun kontrol edilmesinin zorlaştığı, üretimin azaldığı ve piyasanın dengesizleştiği enflasyona denir. Piyasada dövizin etkin rol aldığı ve ulusal para biriminin değerini hızlıca yitirdiği durumlar yaşanmaktadır.
Yüksek Enflasyon: Yüksek enflasyon tüketicinin alım gücünün hızla azalması ve ürün fiyatlarının beklenenden hızlı şekilde artması ile gerçekleşmektedir. Bu enflasyonun önlenemediği ülkelerde ileriye dönük bir çalışma ve tahminin yapılması oldukça güçtür.
Ilımlı Enflasyon: Ilımlı enflasyon yaşayan ülkelerde insanlar tam olarak olmasa da ekonomilerine güven duyarlar. Ilımlı enflasyon konusunda literatürde net rakamlar verilmemektedir. Ekonomi araştırmaları yürüten uzman ekonomistler ılımlı enflasyon aralıkları hakkında ortak paydada buluşamamışlardır.
Nedenlerine göre belirlenen enflasyonları açıklayacak olursak;
Maliyet Enflasyonu: Maliyetin arttığı, ham maddenin zamlandığı, üretmenin pahalılaştığı enflasyon türüdür. Genel olarak arz konusunda azalmaların yaşandığı enflasyon türüdür.
Talep Enflasyonu: Mevcut olan ürün ve eşya sayısının yetersiz geldiği ve talebin arttığı enflasyon türüdür. Bu enflasyonda arzı az olan ürünlerin değerinin yükselmesi mümkündür. Kullanıcıların ürün üzerine talebinin kısa sürede artması da bu enflasyona neden olabilir.
Şirket ve firmaların etkin olduğu, ürüne özel fiyatlama ve talebin bulunduğu enflasyon çeşididir. Yapısal enflasyon, şirketlerin baskın geldiği ve sözünün daha etkin olduğu, aynı zamanda fiyatların piyasa fiyatları üstünde olduğu durumları içerir.
Fiyatların yüksek ve özel fiyatlama olması durumu her sektörde kademe kademe yükselişe neden olur. Devlet yöneticilerinin bazı sosyal ve ekonomik gerekçeler ile firmaların önünü açtığı uygulamalar yapısal enflasyonun nedenleri arasındadır.
Yapısal enflasyonun özellikleri;
